Khi tốc độ internet giảm sút và bạn cảm thấy mình đã thử mọi cách, có một giải pháp tiềm năng mà có thể bạn chưa nghĩ đến: thay đổi cài đặt DNS. Việc tinh chỉnh DNS trên bộ định tuyến Wi-Fi (router) hoặc trực tiếp trên máy tính/thiết bị của bạn có thể ảnh hưởng đáng kể đến trải nghiệm duyệt web. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là, bạn nên thay đổi DNS ở đâu để đạt được hiệu quả tối ưu nhất cho việc tăng tốc internet của mình?
Tốc độ internet không chỉ phụ thuộc vào băng thông mà nhà cung cấp dịch vụ (ISP) mang lại. Một yếu tố thường bị bỏ qua nhưng lại có vai trò quan trọng là Domain Name System (DNS). Mỗi khi bạn truy cập một trang web, thiết bị của bạn cần một máy chủ DNS để “dịch” tên miền (ví dụ: google.com) thành địa chỉ IP (ví dụ: 172.217.160.142) mà máy tính có thể hiểu được. Quá trình tra cứu này diễn ra trong tích tắc, nhưng nếu máy chủ DNS của bạn chậm, ngay cả một kết nối internet tốc độ cao cũng có thể cảm thấy ì ạch. Việc thay đổi DNS mặc định của ISP sang một dịch vụ DNS công cộng uy tín hơn có thể giúp cải thiện đáng kể thời gian tra cứu địa chỉ, từ đó gián tiếp giúp bạn tối ưu DNS và trải nghiệm duyệt web mượt mà hơn.
Vì Sao Vị Trí Thay Đổi DNS Lại Quan Trọng?
Như đã đề cập, mỗi cú nhấp chuột hoặc yêu cầu truy cập trang web đều bắt đầu bằng một yêu cầu DNS. Dù chỉ là vài mili giây, nhưng sự chậm trễ này có thể tích lũy nhanh chóng, đặc biệt khi bạn mở nhiều tab hoặc truyền phát nội dung. Một máy chủ DNS chậm có thể thêm hàng trăm mili giây vào thời gian tải của mỗi trang web, gây ra cảm giác “lag” hoặc giật cục.
Bạn có thể cấu hình DNS ở hai vị trí chính:
- Trên Router: Khi bạn cài đặt DNS trên router, tất cả các thiết bị kết nối với mạng của bạn (trừ khi bạn cấu hình riêng cho từng thiết bị) sẽ sử dụng máy chủ DNS bạn đã chọn. Router đóng vai trò là bộ điều phối lưu lượng cho toàn bộ mạng gia đình của bạn.
- Trên Từng Thiết Bị: Cấu hình DNS trực tiếp trên máy tính, điện thoại hoặc máy tính bảng của bạn có nghĩa là chỉ thiết bị đó sử dụng máy chủ DNS đã chọn, bỏ qua cài đặt DNS của router.
Sự khác biệt này quan trọng hơn bạn nghĩ, đặc biệt nếu bạn có nhiều loại thiết bị khác nhau hoặc sử dụng mạng của mình cho các tác vụ đòi hỏi cao như truyền phát video 4K hay chơi game trực tuyến. Một máy chủ DNS chậm có thể gây ra độ trễ trong việc truy cập các trang web và dịch vụ, ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm người dùng.
Kiểm tra tốc độ DNS bằng Cloudflare DNS để tối ưu internet
Router So Với Máy Tính: Cài Đặt Nào Mang Lại Tốc Độ Internet Nhanh Hơn?
Để xác định phương pháp nào cung cấp thời gian phân giải DNS nhanh hơn, tôi đã sử dụng lệnh Resolve-DnsName của Microsoft trong PowerShell và tạo một PowerShell Script tự động hóa việc kiểm tra thời gian tra cứu cho các trang web tôi truy cập thường xuyên nhất, như YouTube, Netflix, Twitch, Gmail và một số trang khác. Tôi đã kiểm tra cả các tra cứu ban đầu (không có cache) và tra cứu lặp lại (có cache) để có cái nhìn rõ ràng về hiệu suất của cả hai phương pháp. Trong các thử nghiệm này, tôi đã sử dụng Google Public DNS (8.8.4.4), một trong những nhà cung cấp DNS lớn và có kết nối tốt nhất hiện nay.
Tốc Độ Kết Nối Ban Đầu (Initial Connection Speeds)
Khi tôi truy cập một trang web lần đầu tiên với bộ nhớ đệm DNS trống, việc cấu hình máy chủ DNS trực tiếp trên máy tính của tôi luôn cho thấy thời gian tra cứu nhanh hơn một cách nhất quán. Dữ liệu thử nghiệm đã chứng minh điều này. Ví dụ, khi tôi truy vấn YouTube hoặc Netflix bằng Google DNS được đặt trên router, thời gian tra cứu thường dao động từ 64 đến 68 mili giây. Tuy nhiên, khi tôi cấu hình Google DNS trực tiếp trên PC của mình, các tra cứu tương tự đã giảm xuống khoảng 58 đến 62 mili giây.
Để kiểm tra tốc độ kết nối ban đầu nhiều lần, tôi đã phải liên tục xóa bộ nhớ đệm DNS trên PC Windows và khởi động lại dnsmasq trên router (một bộ chuyển tiếp DNS nhẹ được nhiều router sử dụng). Sau một vài lần thử nghiệm, kết nối trực tiếp từ PC đến máy chủ DNS dường như nhanh hơn một cách nhất quán, mặc dù chỉ vài mili giây.
Biểu đồ so sánh tốc độ tra cứu DNS ban đầu trên router và máy tính
Nhìn chung, một kết nối trực tiếp từ PC đến DNS đã cải thiện tốc độ tra cứu, nhưng vài mili giây bổ sung đó không tạo ra sự khác biệt đáng kể nào trong thực tế. Tôi không thể nhận ra sự khác biệt khi truy cập các trang web trên trình duyệt của mình, đặc biệt là vì các yếu tố khác như thời gian phản hồi của máy chủ và tài nguyên cần tải cũng mất thời gian khác nhau. Tuy nhiên, nếu bạn đơn giản muốn có DNS nhanh hơn có thể, việc trực tiếp cài đặt DNS trên máy tính sẽ mang lại kết quả tốt hơn một chút.
Hiệu Suất Lưu Trữ Cache (Cached Performance)
Nhưng điều gì sẽ xảy ra sau lần truy cập đầu tiên, khi bộ nhớ đệm DNS phát huy tác dụng? Đây là lúc bộ nhớ đệm DNS của router thực sự có thể tỏa sáng, mặc dù không phải theo cách bạn có thể mong đợi. Một khi địa chỉ của một trang web được lưu vào bộ nhớ đệm – dù là do router hay Windows – các lần tra cứu lặp lại sẽ trở nên nhanh hơn rất nhiều.
Biểu đồ so sánh tốc độ tra cứu DNS khi đã có cache trên router và PC
Với router xử lý DNS và bộ nhớ đệm được bật, thời gian tra cứu Google DNS đã giảm xuống chỉ còn 10–14 mili giây. Khi bộ nhớ đệm DNS của Windows hoạt động, thời gian tra cứu thậm chí còn giảm thấp hơn, đôi khi đạt 6–8 mili giây. Trong thực tế, cả hai thiết lập đều cho cảm giác nhanh như chớp cho các lần truy cập lặp lại. Mặc dù việc đặt DNS trực tiếp trên PC vẫn nhỉnh hơn DNS của router, nhưng khả năng của router trong việc lưu trữ bộ nhớ đệm DNS từ tất cả các thiết bị trong mạng vượt xa vài mili giây mà bạn có được khi đặt DNS trên một thiết bị. Bằng cách tập trung tất cả bộ nhớ đệm DNS của bạn trên router, tất cả các thiết bị khác sẽ được hưởng lợi từ các địa chỉ đã được phân giải mà không cần phải truy cập trang web thêm vài lần nữa.
Nhìn chung, mạng của bạn có khả năng tiết kiệm nhiều thời gian hơn khi cài đặt DNS trên router khi nói đến việc lưu trữ địa chỉ.
Trải Nghiệm Thực Tế Với Streaming Và Gaming
Đối với các trò chơi trực tuyến, tốc độ DNS chủ yếu ảnh hưởng đến tốc độ bạn kết nối với máy chủ hoặc tìm trận đấu. Một khi bạn đã vào game, DNS gần như không đóng vai trò gì trong ping hoặc lag của bạn, vì nó chỉ giúp phát hiện máy chủ ban đầu hoặc tìm trận đấu. Tuy nhiên, nếu bạn chơi nhiều trò chơi khác nhau hoặc thường xuyên chuyển đổi máy chủ, một DNS nhanh có thể giúp bạn tiết kiệm vài giây trong thời gian tìm trận và đăng nhập.
Tôi đã thử nghiệm điều này với các trò chơi như Liên Minh Huyền Thoại và Dragon Nest. Thay đổi DNS trên PC của tôi có thể đã cải thiện tốc độ đăng nhập và tìm trận đấu, nhưng một khi trò chơi bắt đầu, không có sự khác biệt nào về ping hoặc độ mượt của trò chơi. Nếu bạn đang tìm cách giảm ping, hãy tập trung vào ISP và chất lượng kết nối của bạn, không phải DNS.
Mỗi Phương Pháp Ảnh Hưởng Đến Các Thiết Bị Của Tôi Như Thế Nào?
Khi bạn thay đổi DNS của mình, vị trí bạn thực hiện điều đó có thể định hình cách mọi thiết bị trong mạng của bạn hoạt động.
Cài Đặt DNS Trên Router: Thiết Lập Một Lần, Mọi Thiết Bị Đều Nhanh
Cài đặt DNS trên router có nghĩa là mọi thiết bị trong nhà tôi, bao gồm điện thoại, máy tính bảng, TV thông minh và máy chơi game, đều sử dụng cùng một DNS nhanh. Tôi không phải chạm vào từng thiết bị, và khách truy cập cũng tự động nhận được trải nghiệm được cải thiện tương tự.
Cách tiếp cận này cũng ngăn các thiết bị quay trở lại sử dụng các máy chủ DNS chậm của ISP. Ngoài ra, bộ nhớ đệm của router đã tăng tốc các lần truy cập lặp lại cho mọi người trong mạng. Nếu một thành viên trong gia đình tải một trang web trên thiết bị của họ, trang web đó cũng sẽ mở nhanh hơn đối với tôi, nhờ vào việc lưu trữ bộ nhớ đệm. Tuy nhiên, cũng có những đánh đổi:
- Không tùy chỉnh theo thiết bị: PC chơi game của tôi không thể sử dụng DNS chuyên biệt cho game trong khi phần còn lại của nhà sử dụng nhà cung cấp tập trung vào quyền riêng tư.
- Phụ thuộc vào router: Nếu router khởi động lại, dữ liệu DNS được lưu trong bộ nhớ đệm sẽ bị xóa, gây ra một sự chậm lại ngắn cho đến khi bộ nhớ đệm được xây dựng lại.
Dù sao, đây vẫn là một lựa chọn tuyệt vời cho phần lớn người dùng.
Cài Đặt DNS Trên Từng Thiết Bị: Kiểm Soát Hơn, Nhưng Tốn Công Hơn
Cài đặt DNS trên máy tính và các thiết bị riêng lẻ cho phép tôi tối ưu hóa cho từng trường hợp sử dụng. Máy tính xách tay làm việc của tôi sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại của Cloudflare (1.1.1.1), TV trong phòng khách của tôi sử dụng Google DNS hoặc Smart DNS để truyền phát, và điện thoại của tôi chuyển đổi DNS tùy thuộc vào việc tôi đang sử dụng Wi-Fi hay dữ liệu di động.
Thiết lập này mang lại cho tôi các tra cứu DNS nhanh nhất có thể trên các thiết bị chính của mình và cho phép tôi thử nghiệm các tính năng bảo mật và quyền riêng tư. Nhưng việc thiết lập cũng tốn nhiều công sức hơn. Với hàng tá thiết bị, việc quản lý các cài đặt riêng lẻ trở nên tẻ nhạt. Các thành viên trong gia đình đôi khi quên cập nhật DNS của họ sau khi thay đổi mạng, dẫn đến tốc độ không nhất quán và đôi khi gây khó chịu.
Cuối cùng, lựa chọn giữa DNS toàn bộ router và DNS cấp thiết bị không chỉ là về tốc độ – mà còn là về mức độ kiểm soát bạn muốn và mức độ công việc bạn sẵn sàng bỏ ra để giữ cho mạng của mình hoạt động theo ý muốn.
Cài Đặt DNS Nào Là Phù Hợp Với Bạn?
Vậy, cài đặt DNS nào là phù hợp với bạn? Về mặt tốc độ, bạn sẽ nhận được các tra cứu DNS nhanh hơn bằng cách đặt DNS trực tiếp trên PC của mình. Điều này là do PC của bạn bỏ qua việc truy cập router để tìm DNS, cho phép nó phân giải một địa chỉ cục bộ. Tuy nhiên, lợi thế tốc độ này quá nhỏ đến mức bạn khó có thể cảm nhận được sự khác biệt. Thành thật mà nói, sau tất cả các thử nghiệm của tôi, việc sử dụng cả DNS cấp router và cấp PC cùng nhau là cách tốt nhất để tối đa hóa những gì mạng của bạn có thể làm.
Người dùng truy cập bộ định tuyến Wi-Fi qua điện thoại để cài đặt DNS
Cài đặt DNS trên router mang lại cho mọi thiết bị trong nhà bạn một nền tảng nhanh, đáng tin cậy. Điều đó có nghĩa là bạn chỉ cần cấu hình mọi thứ một lần, và ngay lập tức điện thoại, máy tính xách tay, máy tính bảng và TV thông minh của bạn đều được hưởng lợi từ hiệu suất và quyền riêng tư DNS tốt hơn. Bộ nhớ đệm DNS của router cũng tăng tốc các lần truy cập lặp lại cho mọi người, vì vậy cả gia đình sẽ có trải nghiệm mượt mà hơn khi truy cập lại các trang web yêu thích hoặc dịch vụ truyền phát của họ.
Nhưng đó chỉ là một nửa câu chuyện. Bằng cách cũng đặt DNS trực tiếp trên các thiết bị cụ thể, bạn mở khóa một cấp độ linh hoạt hoàn toàn mới. Ví dụ, tôi sử dụng Smart DNS để bỏ qua nội dung bị giới hạn địa lý trên TV truyền phát của mình. Tôi không thể đặt DNS đặc biệt này trên router của mình vì nó khá chậm trong việc phân giải địa chỉ và sẽ ảnh hưởng đến tất cả các thiết bị của tôi. Nhưng nếu tôi chỉ đặt nó trên TV thông minh hoặc PC của mình, chỉ thiết bị đó bị ảnh hưởng bởi DNS chậm hơn.
Mặc dù DNS chậm hơn là một sự đánh đổi chấp nhận được để truy cập nội dung bị khóa khu vực, nhưng đây không nên là mặc định cho tất cả các thiết bị trong mạng của bạn. Bằng cách cẩn thận đặt DNS đặc biệt trên các thiết bị cụ thể, các thiết bị đó sẽ truy cập được một số chức năng nhất định, trong khi mọi thứ khác trong nhà bạn vẫn tiếp tục tận hưởng tốc độ của DNS đã được đặt của router.
Một lợi thế lớn khác của việc cài đặt DNS trên máy tính là thử nghiệm các nhà cung cấp DNS mới trước khi triển khai chúng cho toàn bộ mạng của bạn. Có thể bạn muốn xem liệu một dịch vụ mới có thực sự nhanh hơn, đáng tin cậy hơn hoặc cung cấp quyền riêng tư tốt hơn hay không. Bằng cách thử nó trên PC của bạn trước, bạn có thể thử nghiệm mà không có bất kỳ rủi ro nào đối với các thiết bị còn lại của mình. Nếu có gì đó không hoạt động đúng, việc chuyển đổi trở lại rất dễ dàng – không cần phải khắc phục sự cố toàn bộ ngôi nhà.
Cách tiếp cận kết hợp này cũng có nghĩa là bạn có thể tùy chỉnh DNS cho các nhu cầu cụ thể. Bạn muốn bảo mật bổ sung trên máy tính xách tay làm việc của mình? Đặt nó sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại. Cần độ trễ thấp nhất cho việc chơi game? Trỏ PC chơi game của bạn đến DNS nhanh nhất bạn có thể tìm thấy. Trong khi đó, mọi người khác ở nhà vẫn được hưởng lợi từ thiết lập của router, và bạn không phải quản lý hàng tá cấu hình khác nhau.
Trong thực tế, việc kết hợp cài đặt DNS cấp router và cấp thiết bị mang lại cho bạn những điều tốt nhất của cả hai thế giới: những cải tiến rộng rãi cho mọi người, và những tinh chỉnh có mục tiêu ở nơi bạn cần nhất. Đây là cách linh hoạt nhất, sẵn sàng cho tương lai để giữ cho mạng của bạn nhanh chóng, linh hoạt và sẵn sàng cho bất cứ điều gì bạn muốn thực hiện – dù là truyền phát, chơi game, làm việc hay chỉ duyệt web.
