Mỗi khi tải xuống một ứng dụng mới, việc đầu tiên tôi làm là kiểm tra các quyền mà ứng dụng đó yêu cầu. Rất nhiều ứng dụng thực sự cần quyền truy cập vào một số tính năng nhất định như vị trí, danh bạ, nhưng không ít ứng dụng lại vượt quá giới hạn này. Dành một chút thời gian để kiểm tra quyền ứng dụng có thể giúp bạn tránh được vô số vấn đề về quyền riêng tư và bảo mật sau này, từ đó bảo vệ dữ liệu cá nhân của mình một cách hiệu quả.
Quyền Ứng Dụng – Cơn Ác Mộng Quyền Riêng Tư Tiềm Ẩn
Quyền ứng dụng về cơ bản là yêu cầu truy cập vào các bộ phận khác nhau trên thiết bị của bạn, bao gồm camera, microphone, vị trí, danh bạ và nhiều hơn nữa. Mặc dù thoạt nhìn có vẻ vô hại, nhưng những quyền này có thể trở thành con đường để kẻ xấu truy cập dữ liệu cá nhân của bạn nếu bạn không cẩn thận hoặc không hiểu rõ cơ chế hoạt động của chúng.
Tôi đã từng thấy các ứng dụng đèn pin yêu cầu quyền truy cập danh bạ, hoặc ứng dụng xem ảnh lại muốn biết vị trí chính xác của tôi. Điều này hoàn toàn vô lý, nhưng rất nhiều người dùng vẫn chấp nhận chúng một cách mù quáng mà không hề suy nghĩ. Sự bất cẩn này chính là điều mà một số nhà phát triển đang trông chờ.
Sự thật là, nhiều ứng dụng yêu cầu quyền truy cập vượt xa những gì chúng thực sự cần để hoạt động. Một ứng dụng thời tiết đơn giản có thể cần vị trí của bạn một cách hợp pháp, nhưng liệu nó có thực sự cần truy cập vào lịch sử cuộc gọi không? Tôi tin là không. Khi các ứng dụng có được quyền truy cập không cần thiết vào thông tin cá nhân của bạn, chúng có thể thu thập dữ liệu để bán cho các nhà quảng cáo hoặc tệ hơn, có khả năng bị sử dụng cho mục đích đánh cắp danh tính.
Tay cầm điện thoại hiển thị ứng dụng độc hại
Điều đáng thất vọng là cách một số nhà phát triển cố tình thiết kế ứng dụng để thu thập càng nhiều dữ liệu người dùng càng tốt. Mục đích của họ không chỉ là cải thiện trải nghiệm của bạn mà còn là kiếm tiền từ thông tin của bạn. Tôi đã gỡ bỏ một số ứng dụng sau khi phát hiện chúng đang thu thập dữ liệu hoàn toàn không liên quan đến chức năng cốt lõi.
Những rủi ro không chỉ dừng lại ở vấn đề quyền riêng tư. Việc cấp quá nhiều quyền có thể làm hao pin, tiêu tốn dung lượng dữ liệu hoặc thậm chí làm giảm bảo mật điện thoại của bạn. Vì vậy, việc cảnh giác với quyền ứng dụng không chỉ là một thói quen tốt mà còn là điều cực kỳ quan trọng.
Hướng Dẫn Kiểm Tra Quyền Ứng Dụng Trước Khi Cài Đặt
Tôi đã phát triển một thói quen để kiểm tra kỹ các ứng dụng trước khi cài đặt chúng, và điều này đã giúp tôi tránh được những phiền toái về quyền riêng tư. Kiểm tra quyền chỉ mất vài phút nhưng có thể bảo vệ bạn khỏi nhiều tháng bị thu thập dữ liệu không mong muốn. Dưới đây là quy trình cho Google Play, bạn có thể áp dụng tương tự cho các kho ứng dụng khác:
- Mở Google Play và tìm ứng dụng bạn muốn tải xuống.
- Cuộn xuống phần Giới thiệu về ứng dụng này (About this app).
- Tìm mục Quyền ứng dụng (App permissions) hoặc An toàn dữ liệu (Data safety).
- Nhấn Xem thêm (See more) để mở rộng danh sách đầy đủ các quyền.
- Xem xét kỹ những gì ứng dụng đang yêu cầu truy cập.
- Tự hỏi bản thân: “Ứng dụng này có thực sự cần quyền này để hoạt động không?”.
Màn hình Giới thiệu về ứng dụng của Facebook trên Google Play Store
Danh sách quyền yêu cầu bởi ứng dụng Facebook trên Google Play Store
Nếu bạn sử dụng iOS, App Store hoạt động hơi khác một chút, nhưng nguyên tắc cơ bản là giống nhau – hãy luôn kiểm tra những gì bạn đồng ý trước khi nhấn nút cài đặt. Tuy nhiên, hệ sinh thái ứng dụng của Apple nhìn chung an toàn hơn Android. Dù vậy, việc kiểm tra quyền riêng tư iPhone và iPad vẫn luôn là điều đáng làm.
Khi xem xét các quyền, tôi ngay lập tức nghi ngờ bất kỳ ứng dụng nào yêu cầu truy cập vào các tính năng hoàn toàn không liên quan đến chức năng của nó. Bất kỳ ứng dụng nào muốn truy cập tin nhắn SMS, nhật ký cuộc gọi hoặc vị trí chính xác đều nên khiến bạn phải dừng lại và xem xét lại – trừ khi có lý do rõ ràng.
Các quyền liên quan đến bộ nhớ và camera thường an toàn hơn, đặc biệt nếu mục đích của ứng dụng yêu cầu chúng. Tuy nhiên, tôi luôn cân nhắc xem liệu một ứng dụng có cần truy cập liên tục hay tôi chỉ có thể cấp quyền khi cần thiết.
Cách Quản Lý Quyền Của Ứng Dụng Đã Cài Đặt
Cài đặt một ứng dụng với các quyền phù hợp chỉ là một nửa cuộc chiến. Nhiều ứng dụng có thể lén lút yêu cầu các quyền bổ sung sau khi cập nhật, hy vọng bạn sẽ không nhận ra. Chẳng hạn, một trò chơi ban đầu chỉ cần quyền truy cập bộ nhớ có thể đột nhiên muốn biết vị trí và danh bạ của bạn sau một bản cập nhật. Đó là lý do tại sao tôi thường xuyên kiểm tra lại các quyền của ứng dụng mà tôi đã cài đặt.
Tôi đặt lịch nhắc nhở nửa năm một lần để quản lý quyền ứng dụng hiện có. Dưới đây là quy trình từng bước cho thiết bị Android:
- Mở ứng dụng Cài đặt (Settings) trên thiết bị của bạn.
- Cuộn xuống và nhấn vào Quyền riêng tư (Privacy) (hoặc Bảo vệ quyền riêng tư (Privacy protection) trên một số thiết bị).
- Chọn Trình quản lý quyền (Permission manager) hoặc Quyền ứng dụng (App permissions).
- Xem xét các quyền theo danh mục (Camera, Vị trí, Micro, v.v.).
- Nhấn vào bất kỳ quyền nào để xem ứng dụng nào đang có quyền truy cập.
- Tắt quyền truy cập cho bất kỳ ứng dụng nào không thực sự cần nó.
Cài đặt quyền riêng tư trên Android hiển thị trình quản lý quyền
Danh sách ứng dụng có thể truy cập lịch trên Android
Đối với người dùng iPhone, quy trình tương tự – chỉ cần vào Cài đặt > Quyền riêng tư & Bảo mật (Settings > Privacy & Security), sau đó chọn từng loại quyền để xem ứng dụng nào có quyền truy cập.
Điều tôi thấy hiệu quả nhất là chuyển quyền từ “Cho phép mọi lúc (Allow all the time)” sang “Chỉ cho phép khi dùng ứng dụng (Allow only while using the app)” bất cứ khi nào có thể. Việc theo dõi vị trí đặc biệt quan trọng để hạn chế, vì một số ứng dụng theo dõi chuyển động trong nền mà không có lý do hợp lý nào.
Màn hình điện thoại Android trong tay người
Tôi đã học được rằng cách an toàn nhất là phải cực kỳ chọn lọc. Tôi thích tùy chọn “Hỏi mỗi lần (Ask every time)” khi có sẵn cho một số quyền nhạy cảm như truy cập camera và microphone. Đúng vậy, điều này đôi khi có nghĩa là phải nhấn thêm một lời nhắc, nhưng nó ngăn chặn bất kỳ ứng dụng nào truy cập camera mà tôi không hề hay biết. Thực hiện một vài bước để bảo mật điện thoại đã mang lại cho tôi sự yên tâm mà không gây nhiều bất tiện.
Cuối cùng, bạn sẽ phát triển được một “trực giác” để nhận biết quyền nào là hợp lý. Vài giây kiểm tra thêm trước khi nhấn cài đặt có thể giúp bạn không trở thành một “điểm dữ liệu” vô tình trong mô hình lợi nhuận của người khác.
