Trong thập kỷ qua, phần cứng máy tính cá nhân (PC hardware) đã trải qua một giai đoạn phát triển vượt bậc. Từ một thú vui tương đối ngách, lĩnh vực này đã bùng nổ thành một ngành công nghiệp đầy triển vọng, và cùng với đó, bản thân phần cứng cũng được cải tiến với tốc độ chóng mặt. Tuy nhiên, hiện tại, ngành công nghiệp phần cứng PC dường như đang bước vào một giai đoạn giống như “đình trệ”. Ai là người đáng trách cho tình trạng này? Phải chăng là các nhà sản xuất đang gặp khó khăn trong việc đổi mới? Hay kỳ vọng của chúng ta với tư cách là người tiêu dùng đã trở nên thiếu thực tế?
Hình ảnh card đồ họa Nvidia GeForce RTX 4070 SUPER minh họa cho linh kiện phần cứng PC hiện tại
Hiệu Năng Thế Hệ Tăng Chậm
Nếu có điều gì mà các thế hệ phần cứng PC gần đây đã dạy cho chúng ta, thì đó là định luật Moore chắc chắn đang đến gần giới hạn. Từ thế hệ này sang thế hệ khác, chúng ta chứng kiến sự cải thiện ít hơn bao giờ hết, nhưng điều này không chỉ phụ thuộc vào giới hạn vật lý của silicon trong các cỗ máy của chúng ta. Hoàn toàn có những bước tiến đáng kể có thể đạt được—chỉ là chúng ta không còn thấy chúng ở cấp độ người dùng phổ thông nữa.
Nvidia RTX 4090 là một ví dụ điển hình. Mặc dù chủ yếu tuân theo đường cong hiệu suất trên mỗi watt tương tự như RTX 30 series, nhưng nó vẫn là một bước nhảy vọt đáng kể về hiệu năng. Bỏ qua yếu tố giá cả, những người sở hữu RTX 30 series nâng cấp lên 4090 sẽ thấy lợi ích rõ ràng khi làm như vậy, nhưng điều tương tự không thể nói cho phần còn lại của dòng sản phẩm. Tôi biết những người sở hữu card RTX 30 series không nâng cấp, và lý do không phải vì vấn đề khan hàng hay giá cả. Đó là vì mức tăng hiệu năng đơn giản là không đủ hấp dẫn.
Thậm chí còn ít lý do hơn để nâng cấp khi bạn đã sử dụng các card RTX 40 series. Những kỳ vọng ban đầu về hiệu năng các mẫu tầm trung của RTX 50 series dường như không quá ấn tượng, xem xét kiến trúc của chúng. Đây không phải là điều đáng ngạc nhiên khi xét mức độ liên quan chặt chẽ giữa hai kiến trúc; Ada Lovelace (RTX 40 series) và Blackwell (dự kiến cho RTX 50 series) đều được sản xuất trên cùng một tiến trình 4N. Chắc chắn đã có những cải tiến về kiến trúc, nhưng những cải tiến này ít và xa nhau hơn so với các kiến trúc Fermi, Kepler và Maxwell của những năm 2010.
Ảnh so sánh kích thước card đồ họa ASUS STRIX GTX 1080 Ti và EVGA RTX 3080, thể hiện sự khác biệt giữa các thế hệ GPU
Tuy nhiên, đã có những phát triển thú vị hơn ở mảng CPU, với công nghệ 3D V-Cache của AMD tạo ra những bước tiến lớn cho những người săn tìm khung hình cao. Dù vậy, thật đáng suy ngẫm khi biết rằng Ryzen 7 5800X3D, CPU 3D V-Cache đầu tiên của AMD, đã được phát hành vào tháng 4 năm 2022, tức là cách đây hơn 2 năm rưỡi. Tôi sẽ không đi xa đến mức nói rằng mảng CPU đã đình trệ nhiều như GPU, nhưng chắc chắn nó không còn cách mô tả đó là bao.
Kiểm Soát Chất Lượng Đáng Lo Ngại
Một lý do khác cho sự đình trệ có thể liên quan đến các vấn đề về kiểm soát chất lượng (QA) đáng ngờ mà chúng ta đã chứng kiến từ các “ông lớn” trong không gian phần cứng PC. Ở mảng CPU, bộ xử lý Intel thế hệ thứ 13 và 14 đã bị ảnh hưởng bởi một vấn đề mất ổn định nghiêm trọng mà phải mất nhiều tháng mới xác định được, khiến một số người dùng gặp tình trạng CPU thậm chí không thể mở ứng dụng. Về phía GPU, việc Nvidia chọn sử dụng chuẩn 12VHPWR để cung cấp nguồn phụ cho card đồ họa của họ cuối cùng đã trở thành một sai lầm khá “đau đớn”. Do thiết kế kém và một phần lỗi người dùng, sự cố đầu nối bị chảy mà chúng ta đã chứng kiến trong vài năm qua chắc chắn không truyền cảm hứng tin tưởng vào tâm trí người tiêu dùng. Cùng với việc thiếu vắng các đơn vị ROPs (Render Output Units) trên một số dòng card RTX mới nhất của họ, tôi thực sự không thể trách bất kỳ ai vì đã tạm dừng thú vui phần cứng PC của mình.
Ảnh cận cảnh card đồ họa Nvidia RTX 4060, minh họa cho các vấn đề tiềm ẩn về kiểm soát chất lượng trong linh kiện PC
AI Không Chỉ Là Một “Buzzword”
AI đang là trọng tâm lớn của các nhà sản xuất phần cứng. Rất nhiều sự hoài nghi xung quanh phần cứng PC gần đây đến từ sự bùng nổ AI và tác động của nó đến cách các công ty đối xử với người tiêu dùng. Ở mọi góc cạnh, đều có một tính năng AI nào đó, ẩn mình, chờ được nhấn mạnh tại một bài phát biểu quan trọng và cài đặt trên máy tính của bạn bất cứ lúc nào.
Tôi tin tưởng khi nói rằng hầu hết những người đam mê phần cứng PC khá mệt mỏi với việc các tính năng AI bị “nhồi nhét” vào các sản phẩm một cách ngẫu nhiên. Chưa kể, các công nghệ upscaling (nâng độ phân giải) dựa vào AI chắc chắn đã tác động đến cách chúng ta cảm nhận về các bản phát hành phần cứng hiện tại và sắp tới. Các bộ upscaler rất có khả năng mang lại trải nghiệm chơi game mượt mà trên một cỗ máy kém mạnh mẽ, nhưng khi một công ty như Nvidia đưa ra những tuyên bố gây bối rối như “hiệu năng của 4070 tương đương 4090” (thực tế là so sánh hiệu năng upscaling khiến card thấp hơn có thể “ngang bằng” card cao hơn trong một số trường hợp), đó là một dấu hiệu cho thấy mọi thứ đã đình trệ. Tất nhiên, không chỉ có Nvidia đáng trách về điều này, nhưng họ chắc chắn là “gương mặt đại diện” cho AI trong lĩnh vực phần cứng PC vào thời điểm hiện tại.
So sánh hình ảnh trong game khi bật và tắt công nghệ upscaling DLSS 4 của Nvidia, cho thấy vai trò của AI trong hiệu năng chơi gameNguồn: Nvidia
Tuy nhiên, không phải tất cả đều ảm đạm. Vẫn có những công ty đang tạo ra những điều thú vị trong không gian này, nhưng họ đang bị lu mờ bởi những bản phát hành phần cứng chủ yếu gây thất vọng mà chúng ta đã trải qua trong những năm gần đây. Ví dụ, mảng vỏ case và tản nhiệt vẫn rất sôi động với nhiều đổi mới. ARM đang dần xuất hiện cho mục đích sử dụng trên máy tính để bàn và các yếu tố hình thức (form factors) mới đang dần tìm được chỗ đứng. Bất kể chúng ta có sử dụng những công nghệ đó hay không, thật đáng mừng khi thấy một số tiến bộ đang diễn ra.
Card đồ họa Intel Arc B580 được lắp đặt trong hệ thống, thể hiện sự đa dạng và những nỗ lực đổi mới trong thị trường GPU
Tổng Hợp Các Yếu Tố
Chúng ta đã đi một chặng đường dài kể từ những ngày có mức tăng hiệu năng 15-20% mỗi thế hệ, và có vẻ như định luật Moore đang bị thử thách hơn bao giờ hết. Chắc chắn vẫn có những bước tiến có thể đạt được, và đổi mới không phải lúc nào cũng có nghĩa là tăng hiệu năng ngay lập tức, nhưng thật tốt nếu sớm có một bản phát hành phần cứng thực sự hấp dẫn. Có lẽ bước nhảy vọt lớn tiếp theo về tiến trình sản xuất chip sẽ mang lại những lợi ích đáng kể mà người tiêu dùng thực sự cảm nhận được, thay vì những cải tiến khó thấy hơn ở các trung tâm dữ liệu. Sự kết hợp giữa hiệu năng tăng chậm, các vấn đề về kiểm soát chất lượng, và sự tập trung vào các tính năng AI có lẽ là những lý do chính khiến nhiều người cảm thấy ngành phần cứng PC đang có dấu hiệu chững lại trong những năm gần đây.
