Trong thời đại số hóa, sự phân tâm là một thách thức lớn đối với năng suất làm việc. Với vai trò là một người thường xuyên làm việc trên laptop, tôi nhận thấy mình dễ dàng lạc lối vào các thông báo, mạng xã hội hay những ứng dụng không liên quan. Điều này khiến tôi ấp ủ ý định xây dựng một cỗ máy chuyên biệt, được thiết kế riêng để đẩy mạnh năng suất và sự tập trung. Bài viết này sẽ chia sẻ hành trình tôi đã biến một chiếc laptop cũ thành “cỗ máy năng suất” đỉnh cao bằng cách cài đặt Ubuntu và lựa chọn các phần mềm tối ưu, giúp bạn làm việc hiệu quả hơn mà không bị phân tâm.
Tái Sinh Laptop Cũ: Bước Đầu Xây Dựng Cỗ Máy Năng Suất
Để khởi động dự án xây dựng “cỗ máy năng suất” của mình, tôi đã lựa chọn một chiếc laptop cũ Toshiba Satellite Pro không rõ nguồn gốc. Sau khi thay thế viên pin CMOS, máy có thể khởi động vào Windows 10, nhưng phải mất tới 20 phút. Một hệ điều hành ì ạch rõ ràng không thể hỗ trợ năng suất. Do đó, tôi quyết định cài đặt một phiên bản Ubuntu cơ bản. Chỉ sau khoảng một giờ, chiếc laptop đã sẵn sàng hoạt động. Mặc dù nó không trở thành một “cỗ máy tên lửa”, nhưng tốc độ đủ nhanh để đáp ứng mục tiêu đề ra.
Sau khi cài đặt Ubuntu, tôi tiến hành kiểm tra các ứng dụng mặc định và nhận thấy Firefox cần được gỡ bỏ. Dù cần truy cập internet cho công việc nghiên cứu, tôi muốn một trình duyệt nhẹ, không nhiều tính năng thừa để tránh phân tâm. Tôi đã sử dụng lệnh sudo apt remove firefox để gỡ bỏ, nhưng Firefox vẫn còn tồn tại. Phải đến khi chạy lệnh sudo snap remove firefox, trình duyệt này mới được gỡ bỏ hoàn toàn khỏi hệ thống.
Cuối cùng, tôi đảm bảo rằng không có bất kỳ ứng dụng khởi động không cần thiết nào, và thế là xong. Chiếc laptop cũ của tôi, dù chưa phải là một cỗ máy mạnh mẽ, đã sẵn sàng cho giai đoạn hồi sinh tiếp theo.
Những Yếu Tố Cốt Lõi Cần Có Trong “Cỗ Máy Năng Suất”
Giữ vững sự tập trung vào công việc luôn là một thử thách đối với tôi. Tôi có thể đang làm việc rất hiệu quả, rồi đột nhiên một “thứ lấp lánh” nào đó xuất hiện, và tôi có thể bị cuốn vào nó trong một thời gian dài.
Tuy nhiên, dù rất muốn, việc biến chiếc laptop thành một công cụ soạn thảo văn bản đơn thuần là không thực tế và cũng không hữu ích. Những thỏa hiệp là cần thiết. Viết lách là một công việc đòi hỏi rất nhiều ghi chú và nghiên cứu, điều này đồng nghĩa với việc cần có các ứng dụng hỗ trợ. Tất nhiên, một phần mềm xử lý văn bản cũng là yếu tố không thể thiếu.
Vì vậy, ở giai đoạn tiếp theo của dự án, tôi cần lựa chọn và cài đặt một bộ công cụ cơ bản cho phép tôi làm việc với mức độ phân tâm tối thiểu nhất có thể.
Lựa Chọn Trình Duyệt Nhẹ Và Tập Trung
Ban đầu, tôi đã cân nhắc việc không cài đặt bất kỳ trình duyệt nào, vì internet có thể là nguồn gây phân tâm chính. Tuy nhiên, điều đó là không khả thi. Không có internet đồng nghĩa với việc phải chuyển sang một máy khác mỗi khi cần kiểm tra thông tin, điều này hoàn toàn đi ngược lại mục đích của dự án.
Để dung hòa, tôi quyết định cài đặt một trình duyệt có tên là Min. Min là một trình duyệt nhẹ và nhanh, được thiết kế để duyệt web với ít sự phân tâm nhất.
Trang chủ trình duyệt Min Browser đơn giản, tập trung vào trải nghiệm duyệt web không phân tâm.
Trong số các tính năng nổi bật của Min có thể kể đến:
- Tìm kiếm nhanh: Nhanh chóng tìm kiếm thông tin từ nhiều nguồn khác nhau thông qua DuckDuckGo.
- Phân nhóm tác vụ: Cho phép bạn chia các tab thành nhiều nhóm, rất hữu ích khi xử lý nhiều dự án cùng lúc.
- Chế độ đọc (Reader mode): Loại bỏ các yếu tố không cần thiết như quảng cáo và trình theo dõi khỏi trang, chỉ giữ lại nội dung chính.
- Chế độ tập trung (Focus mode): Hạn chế bạn mở các tác vụ hoặc tab mới, giúp bạn duy trì sự tập trung vào một dự án duy nhất.
Tôi đã thử hai hoặc ba lựa chọn khác trước khi quyết định Min là trình duyệt phù hợp nhất cho dự án này. Brave cũng là một ứng cử viên tiềm năng nhưng không nhanh bằng Min. Tôi cũng đã thử Falkon và Midori, nhưng cả hai đều không chạy mượt mà trên chiếc laptop của tôi. Min đáp ứng tất cả các tiêu chí đã đặt ra.
Một bài học tôi rút ra là nên giữ lại Firefox cho đến khi có một trình duyệt thay thế hoạt động ổn định. Mặc dù có thể dễ dàng tải trình duyệt từ App Center, Min chỉ có sẵn dưới dạng tải xuống từ trang web chính thức của Min browser, nghĩa là tôi phải cài đặt một trình duyệt khác trước để tải về nó. Thật may mắn là có thể dễ dàng khắc phục điều này.
Phần Mềm Soạn Thảo Văn Bản Tối Giản
Đối với ứng dụng viết lách, tôi đã chọn FocusWriter. Tên gọi đã nói lên tất cả. FocusWriter là một trình soạn thảo văn bản cơ bản, nhẹ, sở hữu đủ các tính năng cần thiết để bạn có thể viết mà không bị phân tâm bởi những thứ không cần thiết.
Trong số các tính năng hữu ích của FocusWriter bao gồm:
- Tập trung vào văn bản (Focus Text): Tính năng này làm mờ các dòng văn bản trước đó tùy theo sở thích của bạn. Trong hình trên, bạn có thể thấy nó được thiết lập để tập trung vào một dòng duy nhất.
- Mục tiêu hàng ngày (Daily Goals): Có thể được đặt theo thời gian hoặc giới hạn số từ.
- Âm thanh máy đánh chữ: Có thể không phải là một công cụ hỗ trợ năng suất, nhưng có điều gì đó rất êm dịu khi nghe tiếng máy đánh chữ thủ công gõ đều khi bạn làm việc. Tôi rất thích tính năng này.
- Chủ đề (Themes): Lựa chọn từ một loạt các chủ đề khác nhau.
Điều tuyệt vời nhất tôi có thể nói về FocusWriter là nó thực hiện đúng lời hứa của mình. Đây là một công cụ viết lách nhẹ, cơ bản, giúp bạn duy trì sự tập trung tối đa.
Giải Pháp Ghi Chú Hiệu Quả, Không Phân Tâm
Một ứng dụng ghi chú cũng là một công cụ không thể thiếu cho “cỗ máy năng suất” của tôi. Với mục đích này, tôi đã cân nhắc một vài lựa chọn trước khi quyết định chọn Zim Desktop Wiki. Đây là một công cụ tôi đã từng sử dụng trước đây và các tính năng của nó dường như rất phù hợp với cách tôi làm việc. Đây cũng là một ứng dụng ghi chú tuyệt vời, giúp loại bỏ mọi sự phân tâm.
Tôi không chỉ có thể sử dụng Zim để soạn thảo hiệu quả toàn bộ bài viết (dù tôi không làm vậy, nhưng tùy chọn đó luôn có sẵn), mà nó còn rất tuyệt vời để cấu trúc các dự án dài và lưu trữ tài liệu tham khảo.
Trong số các tính năng tôi yêu thích ở Zim Desktop Wiki là:
- Cấu trúc logic: Tôi có thể giữ các ghi chú riêng biệt cho từng dự án và có bao nhiêu trang con tùy ý trong mỗi dự án.
- Liên kết: Zim giúp dễ dàng liên kết đến các tệp, tài nguyên bên ngoài hoặc các dự án khác trong ứng dụng.
- Dễ dàng chia sẻ dữ liệu: Zim có thể sử dụng định dạng .txt cơ bản cho các ghi chú, giúp việc chia sẻ chúng trở nên đơn giản.
Tôi đã thoáng nghĩ đến việc sử dụng Zim làm trình xử lý văn bản thay cho FocusWriter, nhưng cuối cùng tôi vẫn thấy giao diện đơn giản của FocusWriter tốt hơn trong việc giữ cho sự chú ý của tôi không bị xao nhãng.
Các Yếu Tố Bổ Sung Để Hoàn Thiện Trải Nghiệm
Trước khi có thể coi thử nghiệm là thành công, còn một vài điểm khác mà tôi cần giải quyết. Đầu tiên là làm thế nào để dễ dàng chia sẻ tệp giữa Linux và Windows. Có rất nhiều cách để làm điều này. Tuy nhiên, cuối cùng, tôi quyết định giữ cho bản cài đặt càng tinh gọn càng tốt và đơn giản là đăng nhập vào tài khoản Dropbox của mình. Vấn đề được giải quyết.
Cuối cùng, tôi đã cài đặt Pomodoro để giúp mình duy trì sự tập trung ngay cả khi không viết lách. Công cụ đơn giản này dựa trên kỹ thuật Pomodoro. Nó giúp bạn tập trung bằng cách chia công việc thành các phiên 25 phút với 5 phút nghỉ sau mỗi phiên và 15 phút nghỉ dài hơn sau mỗi bốn phiên. Một công cụ đơn giản nhưng hiệu quả, cho phép bạn tùy chỉnh độ dài phiên và thời gian nghỉ để phù hợp với bản thân.
Thử Nghiệm Có Thành Công Không?
Câu trả lời ngắn gọn là: Có, thử nghiệm đã thành công. Chỉ mất vài giờ để thiết lập cỗ máy này, và cuối cùng, tôi đã có một chiếc máy cho phép tôi làm việc với mức độ phân tâm tối thiểu.
Tôi có sử dụng nó mỗi ngày không? Không, có những lúc việc truy cập tất cả các công cụ và tài nguyên có sẵn trên máy tính hàng ngày của tôi là điều cần thiết. Nhưng tôi sử dụng nó hai hoặc ba lần một tuần, và nó chắc chắn cải thiện năng suất của tôi khi tôi làm vậy.
Xét cho cùng, “cỗ máy năng suất” này giống như một “căn phòng yên tĩnh” trong thế giới kỹ thuật số—một nơi để tìm đến khi bạn cần sự tập trung cao độ và một môi trường làm việc không bị phân tâm.
