Giống như máy tính và laptop, smartphone của bạn cũng có thể trở thành mục tiêu của phần mềm độc hại (malware). Với vai trò là thiết bị trung tâm trong cuộc sống số hiện đại, việc bảo vệ điện thoại khỏi những nguy cơ tiềm ẩn là điều vô cùng quan trọng. Bài viết này từ NhipCauCongNghe.com sẽ chỉ ra 5 mối đe dọa malware phổ biến nhất trên smartphone và hướng dẫn cách bạn có thể giữ cho thiết bị của mình luôn an toàn, tránh xa những rủi ro không đáng có.
1. Thông báo độc hại (Malicious Notifications)
Một trong những cách phổ biến nhất mà malware có thể xâm nhập vào điện thoại của bạn là thông qua các thông báo độc hại. Điều đáng lo ngại là những thông báo này thường không phải là thông báo đẩy từ các ứng dụng bạn đã cài đặt, mà chúng thường xuất hiện khi bạn đang duyệt web.
Các loại thông báo này có thể hứa hẹn nhiều điều khác nhau. Một ví dụ cổ điển là thông báo giả mạo việc bạn đã trúng thưởng một cuộc thi nào đó. Tuy nhiên, đây không phải là mối đe dọa duy nhất. Nhiều thông báo khác có thể tạo cảm giác khẩn cấp để thúc đẩy bạn hành động ngay lập tức, hoặc thậm chí chúng còn tinh vi hơn khi tuyên bố rằng thiết bị của bạn đã bị nhiễm malware.
Hầu hết các trường hợp này đều là chiêu trò lừa đảo nhằm dụ dỗ bạn nhấp vào thông báo, từ đó cài đặt phần mềm độc hại vào thiết bị. Nếu bạn đang duyệt web trên smartphone và một cửa sổ bật lên xuất hiện, khẳng định bạn đã nhiễm virus hoặc trúng thưởng, hãy lập tức đóng trang web mà không nhấp vào bất kỳ điều gì.
Nếu bạn liên tục nhận được các thông báo độc hại, bạn có một vài lựa chọn. Đầu tiên, hãy xóa bộ nhớ cache của trình duyệt. Trên các thiết bị Android, bạn có thể dễ dàng xóa bộ nhớ cache của trình duyệt. Đối với iPhone, có nhiều cách để xóa dữ liệu hệ thống và các dữ liệu cache khác. Sau đó, bạn nên quét smartphone của mình bằng một ứng dụng chống virus hoặc chống malware đáng tin cậy. Malwarebytes là một trong những lựa chọn đáng tin cậy nhất và có sẵn cho cả thiết bị Android và iOS.
Điện thoại Android hiển thị điều hướng bằng cử chỉ trên màn hình
2. Lừa đảo Phishing và Smishing
Phishing là hình thức lừa đảo qua email độc hại. Mặc dù các vụ lừa đảo này đôi khi liên quan đến tài chính, các loại gian lận khác và đánh cắp dữ liệu, một số lượng lớn cũng sẽ cố gắng lừa bạn tải xuống malware. Dù bạn mở các email này trên điện thoại di động hay máy tính, rủi ro là rất đáng kể, đó là lý do tại sao bạn nên hiểu rõ các loại tấn công phishing khác nhau.
Nếu phishing liên quan đến email độc hại, thì smishing lại tập trung vào tin nhắn văn bản độc hại (SMS). Một số dấu hiệu phổ biến của smishing bao gồm ngữ pháp kém, lỗi chính tả và tin nhắn cường điệu hóa (chẳng hạn như “anh tôi cần bạn gửi 2 triệu đô la”). Trong một số trường hợp, bạn có thể thấy các liên kết độc hại, trong khi các hình thức smishing khác có thể bao gồm tệp đính kèm.
Trong thời đại hiện đại, smishing ngày càng khó phát hiện. Nhiều tội phạm sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dẫn đến sự gia tăng các cuộc tấn công lừa đảo do AI điều khiển. Việc kiểm tra các dấu hiệu đáng ngờ, chẳng hạn như dòng “Kính gửi Khách hàng thân mến” (Dear Valued Customer) là rất quan trọng.
Ảnh chụp màn hình tin nhắn từ Jenna Philips
Dù thế nào, bạn không bao giờ nên nhấp vào nội dung mà bạn cho rằng có thể là phishing hoặc smishing.
3. Phần mềm lỗi thời
Bạn có thể đã có phần mềm lỗi thời trên điện thoại mà không hề hay biết. Điều này áp dụng cho cả hệ điều hành smartphone của bạn, cũng như các ứng dụng đã cài đặt trên thiết bị. Mặc dù có vẻ vô hại và chỉ gây bất tiện, nhưng việc không cập nhật phần mềm có thể gây ra mối đe dọa nghiêm trọng. Tóm lại, các bản vá bảo mật giúp ngăn chặn tin tặc xâm nhập vào ứng dụng của bạn.
Tab cập nhật WhatsApp trên iOS
Các bản cập nhật phần mềm giúp bạn an toàn khỏi các mối đe dọa khác ngoài malware. Ví dụ, chúng có thể nhanh chóng vô hiệu hóa các cuộc tấn công gần đây. Nếu bạn có iPhone, bạn nên bật tính năng Phản hồi bảo mật nhanh (Rapid Security Response) để có thêm một lớp bảo vệ. Rapid Security Response về cơ bản sẽ tải xuống các bản cập nhật bảo mật nhỏ hơn thường xuyên hơn, giúp giải quyết các lỗ hổng nhanh hơn.
Để bật tính năng này, hãy vào Cài đặt > Cài đặt chung > Cập nhật phần mềm, chạm vào Cập nhật tự động, và bật Phản hồi bảo mật & Tệp hệ thống.
Cập nhật iOS 18 Beta xuất hiện trên iPhone
Thật không may, Android hiện tại không có tính năng tương tự. Tuy nhiên, bạn có thể kiểm tra phần mềm của mình bằng cách vào cửa hàng ứng dụng hoặc cài đặt điện thoại. Nếu bạn nhận thấy có bản cập nhật nào đó, hãy cập nhật ngay lập tức. Bật tính năng cập nhật tự động cũng là một ý tưởng hay cho tương lai.
Thông báo cập nhật Phản hồi bảo mật nhanh trên iPhone
4. Tải xuống ứng dụng không an toàn
Ngày nay, thật dễ để nghĩ rằng mọi ứng dụng trên App Store và Google Play đều an toàn khi sử dụng. Tuy nhiên, mặc dù nhiều ứng dụng an toàn, bạn vẫn không được bảo vệ 100%. Các ứng dụng không an toàn rõ ràng là mối nguy hiểm, nhưng các chương trình đã bị bỏ rơi cũng là một rủi ro bảo mật.
Các ứng dụng đã không được cập nhật trong một thời gian dài là mục tiêu chính của malware và các mối đe dọa khác, vì chúng có thể có các lỗ hổng bảo mật có thể bị khai thác để truy cập dữ liệu, tài khoản và hơn thế nữa. Bạn nên kiểm tra thiết bị của mình để đảm bảo rằng các nhà phát triển vẫn tiếp tục phát hành bản cập nhật cho tất cả phần mềm bạn sử dụng. Bạn cũng nên kiểm tra lại các đánh giá để xác nhận rằng bất kỳ ứng dụng nào bạn tải xuống đều an toàn.
Bạn cũng nên thận trọng khi cài đặt phần mềm của bên thứ ba trên smartphone. Các kho ứng dụng của bên thứ ba có thể không có các quy trình kiểm duyệt nghiêm ngặt như App Store và Google Play, điều này có khả năng khiến bạn gặp rủi ro. Apple đã chặn việc sideload ứng dụng và các kho ứng dụng của bên thứ ba trong nhiều năm, cho đến tháng 3 năm 2024, trong khi Google luôn cho phép sideload ứng dụng trong Android. Tuy nhiên, mặc dù có một số kho ứng dụng tốt hơn Google Play, nhưng quá trình sideload ứng dụng nói chung đi kèm với một số rủi ro nghiêm trọng.
iPhone màu đen nằm úp với các ứng dụng trên màn hình chính trên nền tối
5. Truy cập trang web không an toàn
Không phải tất cả các trang web đều được tạo ra như nhau, và biết cách phân biệt một trang web an toàn với một trang web không an toàn là rất quan trọng. Bạn có thể xác định các trang web có khả năng đe dọa bằng nhiều cách, chẳng hạn như:
- Không có chứng chỉ SSL (khóa biểu tượng ổ khóa thường không còn hiển thị trong URL nữa, nhưng bạn có thể kiểm tra xem kết nối có an toàn qua trình duyệt của mình)
- Tên miền bị viết sai chính tả, đại diện cho một trang web hoặc công ty tương tự (và thường nổi tiếng)
- Thời gian tải trang dài
Các trang web giả mạo là một trong những nguồn malware phổ biến nhất, và việc truy cập các trang web không an toàn sẽ khiến bạn gặp các mối đe dọa bảo mật khác, chẳng hạn như spyware. Tốt nhất là bạn nên tránh chúng bằng mọi giá. Nếu bạn vô tình truy cập một trang web độc hại, hãy đóng ngay lập tức và cân nhắc kiểm tra thiết bị của mình để tìm phần mềm không mong muốn.
Bảo vệ smartphone khỏi các mối đe dọa malware không còn là một lựa chọn mà là một yêu cầu bắt buộc trong thế giới số. Bằng cách nhận biết và tránh xa 5 nguy cơ phổ biến trên, đồng thời duy trì ý thức cảnh giác cao độ, bạn sẽ góp phần đáng kể vào việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, thông tin nhạy cảm và đảm bảo trải nghiệm sử dụng điện thoại luôn an toàn, mượt mà. Hãy luôn cập nhật kiến thức bảo mật và thực hành các biện pháp phòng ngừa để smartphone của bạn luôn là “pháo đài” vững chắc trước mọi cuộc tấn công mạng.
