Kể từ khi ra mắt, ChatGPT luôn giữ vững vị thế tiên phong trong không gian chatbot AI. Tuy nhiên, với vai trò là một người theo dõi sát sao công nghệ và đã sử dụng ChatGPT từ những ngày đầu, tôi đã quyết định chuyển sang đối thủ cạnh tranh trực tiếp mới nhất của nó: DeepSeek, và lý do rất thuyết phục.
1. DeepSeek hoàn toàn miễn phí
DeepSeek là tên của một công ty trí tuệ nhân tạo (AI) Trung Quốc cùng với chatbot cùng tên. Các mô hình hàng đầu của họ, DeepSeek-V3 và DeepSeek-R1, đã tạo ra làn sóng lớn nhờ chi phí đào tạo và sử dụng thấp hơn đáng kể so với các mô hình tương đương.
Không giống như ChatGPT và nhiều công cụ AI khác, DeepSeek hoàn toàn miễn phí. Nền tảng này không có gói trả phí, và phiên bản miễn phí cung cấp cho người dùng quyền truy cập vào các phiên bản tốt nhất của mô hình DeepSeek. Trong khi ChatGPT có gói miễn phí, các mô hình mạnh mẽ và linh hoạt hơn lại bị khóa sau bức tường phí. ChatGPT Plus có giá 20 USD mỗi tháng, trong khi ChatGPT Professional có thể lên tới 200 USD mỗi tháng. Mặc dù việc trả phí cho các ứng dụng AI có thể mang lại lợi ích cho nhiều người, nhưng thật khó để biện minh cho khoản chi lớn đó khi có rất nhiều ứng dụng AI miễn phí tuyệt vời khác.
DeepSeek mang lại hiệu suất tương đương với ChatGPT và các công cụ AI hàng đầu khác mà không tốn một xu nào. Nếu một công cụ AI có thể mang lại kết quả chất lượng cao miễn phí, vậy tại sao chúng ta lại không sử dụng nó?
2. Mô hình DeepSeek gần như mã nguồn mở
Lượt tải xuống và mức độ phổ biến của mô hình DeepSeek R1
Một điểm cộng lớn khác của DeepSeek là việc tiết lộ một phần cơ chế hoạt động bên trong của nó. Trong khi ChatGPT của OpenAI gần như là một hộp đen kín, DeepSeek đã chia sẻ các tham số huấn luyện (trọng số) của mô hình. Tuy nhiên, điều này không biến các mô hình này thành mã nguồn mở hoàn toàn. Mã nguồn và dữ liệu huấn luyện vẫn là riêng tư, và chỉ có kết quả của quá trình huấn luyện mô hình được công khai.
Mặc dù điều này có nghĩa là dự án không thể được tái tạo hoàn toàn, DeepSeek và các mô hình “open-weight” (trọng số công khai) khác đang đi đúng hướng. Bạn có thể trực tiếp điều chỉnh các trọng số trong mô hình DeepSeek và về cơ bản là huấn luyện lại mô hình trên dữ liệu tùy chỉnh của riêng mình. Với đủ ví dụ, bạn sẽ có một mô hình tùy chỉnh phản hồi tốt hơn với các hướng dẫn cụ thể, giúp tối ưu hóa hiệu quả công việc.
3. Khả năng chạy DeepSeek cục bộ trên máy tính cá nhân
DeepSeek-R1 hoạt động trên giao diện dòng lệnh, minh họa khả năng chạy cục bộ
Ưu điểm lớn nhất của DeepSeek là khả năng chạy cục bộ. Một trong những sự bất tiện lớn nhất của ChatGPT và các chatbot AI trực tuyến khác là bạn cần kết nối internet để sử dụng chúng. Các lời nhắc (prompts) và phản hồi của bạn phải đi qua máy chủ của OpenAI, đồng nghĩa với việc bạn phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng, chính sách quyền riêng tư và nguy cơ ngừng hoạt động tiềm tàng của họ.
Bạn có thể cài đặt và chạy một phiên bản DeepSeek ngay trên máy tính của mình. Phiên bản này sẽ không cần truy cập internet và bạn sẽ không phải gửi thông tin nhạy cảm đến máy chủ của các tập đoàn lớn. Việc chạy một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) cục bộ cho phép bạn thử nghiệm mô hình ngoại tuyến với tính khả dụng ổn định và nhất quán. Khả năng chạy DeepSeek cục bộ là một lợi thế lớn cho những ai mong muốn kiểm soát hoàn toàn dữ liệu và trải nghiệm AI của mình.
4. Mô hình suy luận DeepSeek tiết lộ chi tiết quá trình tư duy
Cả ChatGPT-o1 và DeepSeek-R1 đều đính kèm một chuỗi “luồng suy nghĩ” (chain of thought) vào kết quả cuối cùng, cho thấy cách mô hình đã phản ánh về đầu vào trước khi đưa ra kết luận. ChatGPT được huấn luyện để ẩn hầu hết quá trình suy luận này và chỉ cung cấp một phiên bản rút gọn. DeepSeek-R1, mặt khác, tiết lộ nhiều hơn về “quá trình tư duy” của nó, giúp người dùng dễ dàng xác định bất kỳ lỗi nào trong quá trình suy luận của mô hình và tối ưu hóa lời nhắc (prompt) một cách hiệu quả hơn.
Mặc dù ChatGPT vẫn là chatbot AI phổ biến nhất, DeepSeek nổi lên như một lựa chọn thay thế miễn phí và cực kỳ xuất sắc. Với những ưu điểm vượt trội về chi phí, tính mở, khả năng chạy cục bộ và minh bạch trong quá trình suy luận, DeepSeek xứng đáng là một công cụ AI đáng cân nhắc cho mọi người dùng công nghệ tại Việt Nam đang tìm kiếm giải pháp hiệu quả và linh hoạt hơn.
