Hiện tượng “doomscrolling” – lướt điện thoại không ngừng nghỉ và lãng phí thời gian một cách vô thức – đã trở thành vấn đề nan giải với nhiều người trong kỷ nguyên số. Nó dễ dàng cuốn chúng ta vào trạng thái mất kiểm soát, làm giảm đáng kể năng suất và khiến một ngày trôi qua trong trạng thái “thây ma số”. Tuy nhiên, ứng dụng Steppin đã ra đời như một giải pháp độc đáo, trao lại quyền kiểm soát vào tay – hay đúng hơn là vào đôi chân – người dùng, buộc bạn phải “kiếm” thời gian sử dụng ứng dụng bằng cách đi bộ trước.
Vì Sao Steppin Trở Thành Lựa Chọn Của Tôi?
Màn hình Thời gian sử dụng điện thoại (Screen Time) trên iPhone 14 Pro Max, minh họa mức độ sử dụng ứng dụng và thời gian màn hình.
Giống như nhiều người thuộc thế hệ Millennials hay Gen Z – và cả các bậc phụ huynh của chúng ta nữa – tôi thường xuyên rơi vào tình trạng lãng phí cả ngày trời chỉ để lướt điện thoại. Hàng giờ trôi qua mà tôi thậm chí không hay biết, và tôi thường cảm thấy không đủ thời gian để hoàn thành những công việc thực sự cần làm trong danh sách của mình.
Do tính chất công việc tại nhà, chiếc điện thoại luôn ở bên cạnh tôi mọi lúc. Và thật khó để đặt nó xuống một khi đã cầm lên. Tôi đã thử vô số phương pháp khác nhau để [giảm thời gian sử dụng điện thoại], nhưng luôn tìm được cớ để cầm máy, và rồi, trước khi kịp nhận ra, đã có bốn giờ lướt web trôi qua. Với trung bình hơn tám giờ mỗi ngày dành cho thời gian màn hình – bao gồm tất cả các loại ứng dụng và trang web, không chỉ mạng xã hội – vấn đề này trở nên đáng lo ngại đối với tôi. Tuy nhiên, tải xuống Steppin là một phương pháp tôi chưa từng thử qua. Tôi nghĩ, tại sao không thử một điều gì đó mới mẻ? Nó chắc chắn không thể làm cho chứng nghiện điện thoại của tôi tồi tệ hơn được.
Tải xuống: Steppin cho iOS (Miễn phí)
Một Tuần Sử Dụng Steppin – Những Điều Tôi Đã Học Được
Tôi tải Steppin vào một tối Chủ Nhật. Trước đó, tôi đã bắt đầu thực hiện những thay đổi trong cuộc sống để khuyến khích việc sử dụng điện thoại ít hơn, dành nhiều thời gian hơn cho hoạt động ngoài trời, và nhìn chung là có một ngày làm việc hiệu quả hơn, bao gồm cả việc [tránh kiểm tra hộp thư đến trước buổi trưa]. Việc tìm thấy Steppin cho phép tôi kết hợp tất cả những mục tiêu này lại với nhau, với hy vọng có thể giảm thời gian sử dụng màn hình điện thoại trong khi vẫn năng động và cuối cùng là làm việc hiệu quả hơn.
Vì tôi đã cố gắng ra ngoài nhiều hơn vào ban ngày, Steppin đã đến đúng lúc. Tôi luôn có ý định không sử dụng điện thoại vào buổi sáng, vì vậy việc lên lịch đi bộ vào buổi trưa hầu hết các ngày là phù hợp với tôi, vì nó xây dựng số phút thời gian màn hình khả dụng sau thời điểm tôi tự cho phép mình sử dụng điện thoại.
Tôi làm nghề trông thú cưng và dắt chó đi dạo, vì vậy khi có khách hàng cần đi bộ, tôi dễ dàng tích lũy thời gian màn hình sớm hơn trong ngày so với khi tôi ở nhà vào một ngày bình thường. Đây vừa là lợi ích vừa là một “lời nguyền”, vì thật có ích khi ra ngoài đi bộ sớm trong ngày, nhưng sau đó, sự cám dỗ khi biết mình có thời gian màn hình khả dụng lại cứ quanh quẩn trong tâm trí sớm hơn so với khi tôi biết mình không có.
Khi mới cài đặt Steppin, tôi đã thiết lập các tùy chọn của mình ngay lúc đó. Tôi chọn các tùy chọn mặc định, bao gồm: đặt lại vào lúc nửa đêm, tích lũy số bước chân hàng ngày và 100 mét đi bộ sẽ mang lại một phút thời gian sử dụng màn hình.
Tôi Mang Điện Thoại Theo Mình Nhiều Hơn
Giao diện ứng dụng Steppin hiển thị số bước chân và thời gian màn hình đã kiếm được vào buổi tối, minh họa hoạt động đi bộ hàng ngày.
Màn hình ứng dụng Steppin hiển thị chuỗi 10 ngày duy trì thói quen đi bộ để mở khóa ứng dụng, nhấn mạnh yếu tố gamification.
Thông thường, tôi cố gắng để điện thoại trong phòng ngủ khi bắt đầu thói quen buổi sáng của mình. Tôi không bao giờ mang điện thoại vào phòng tắm trừ khi nó đã ở trong túi. Tôi không cầm điện thoại khi đi bộ đến nhà bếp hoặc từ phòng này sang phòng khác trong nhà. Thường thì, tôi cố gắng để điện thoại cạnh giường trong khi làm việc tại văn phòng suốt cả ngày, với mục đích tránh bị phân tâm nhiều hơn.
Kể từ khi tải Steppin, tôi nhận ra mình mang điện thoại đi khắp mọi nơi với hy vọng có thể kiếm được một hoặc hai phút thời gian bằng cách tích lũy bước chân từ việc đi lại vô thức quanh nhà. Điều này thực sự đi ngược lại mục đích của việc tải Steppin. Nhưng có lẽ đó là mức độ nghiêm trọng của chứng nghiện điện thoại của tôi.
Vào những ngày tôi biết mình không thể ra ngoài đi dạo cho đến buổi tối, tôi cảm thấy lo lắng khi bị chặn hoàn toàn khỏi mạng xã hội. Nhà tôi không rộng lớn, nhưng tôi thấy mình tự tạo ra lý do để đi xuống bếp hoặc từ phòng ngủ đến văn phòng vào giữa trưa chỉ với hy vọng có thể đạt được 100m đi bộ đầu tiên và kiếm được một phút thời gian, phòng trường hợp tôi cần sử dụng ứng dụng trong trường hợp khẩn cấp.
Điều này thật vô lý, và trong suốt một tuần sử dụng Steppin, tôi nhận ra mình làm điều này ít hơn. Tôi biến những chuyến đi bộ có chủ đích thành một phần trong thói quen hàng ngày của mình, nhờ đó cải thiện việc quản lý thời gian và sức khỏe của tôi. Theo thời gian, việc sử dụng Steppin đã khiến tôi ít phụ thuộc vào điện thoại hơn, ngay cả khi ban đầu nó khiến tôi bị ám ảnh với nó nhiều hơn.
Khả Năng Tùy Chỉnh Không Linh Hoạt Sau Khi Thiết Lập
Mục cài đặt "Quy tắc và Hạn chế" của ứng dụng Steppin, cho thấy tùy chỉnh các ứng dụng bị chặn và quy đổi bước chân sang thời gian sử dụng.
Mặc dù các tùy chọn trong Steppin có thể tùy chỉnh và khá linh hoạt, nhưng một khi bạn đã thiết lập chúng ban đầu, việc thay đổi chúng trở nên kém linh hoạt hơn. Điều này là do hệ thống dựa trên chuỗi liên tiếp (streak-based system) được áp dụng. Nếu bạn thay đổi tùy chọn sau này, bạn sẽ mất chuỗi của mình.
Theo các quy tắc tự đặt ra của tôi về các ứng dụng “tốt” hay “xấu”, các ứng dụng nhắn tin là “tốt” và các ứng dụng lướt nội dung là “xấu”. Tôi muốn duy trì khả năng liên lạc cho công việc, bạn bè, gia đình hoặc các tổ chức mà tôi tham gia, và không muốn cảm thấy mình đã tự cô lập xã hội bằng cách xóa quyền truy cập vào các ứng dụng nhắn tin.
Steppin không phân biệt giữa việc chặn một domain và một ứng dụng. Vì vậy, mặc dù tôi đã cố gắng giữ ứng dụng Facebook Messenger không bị chặn nhưng chặn domain Facebook – vì tôi không cài đặt ứng dụng Facebook anyway – tôi thấy thật khó chịu khi ứng dụng Messenger cũng bị chặn. Điều này có lẽ có thể tránh được nếu tôi cài đặt Facebook để tôi có thể chặn ứng dụng thay vì domain – nhưng điều đó dường như phản tác dụng đối với tôi.
Thời gian được đặt lại vào lúc nửa đêm, vì vậy bất kỳ bước chân nào tôi kiếm được trong ngày đều không còn giá trị khi tôi thức dậy. Nhìn chung, đây là một hệ thống tuyệt vời, vì nó có nghĩa là không có gì có thể cám dỗ tôi tắt báo thức điện thoại và bắt đầu lướt ngay lập tức.
Tôi thiền sau khi thức dậy mỗi sáng bằng cách sử dụng các video YouTube. Ban đầu, tôi muốn chặn YouTube vì nó khuyến khích việc lướt hoặc xem các video dài không mục đích, nhưng điều đó có nghĩa là tôi không có bất kỳ bước chân nào tích lũy khi thức dậy vào buổi sáng và không thể truy cập các video thiền của mình. Vì vậy, tôi phải bỏ chặn YouTube – tôi nhận thấy mình lại bị “doomscrolling” hoặc xem các video dài lê thê suốt cả ngày, vì tôi không thể chặn YouTube.
Tôi rất mong có một cài đặt cho phép chọn thời gian cụ thể để các ứng dụng bị chặn hoặc mở khóa. Tôi biết nếu tôi không đặt lại vào lúc nửa đêm và tự cho phép mình truy cập ứng dụng cho đến sau khi thức dậy, tôi sẽ lại bị “doomscrolling” trong khoảng thời gian đó. Tôi không có sự tự chủ.
Tôi “Doomscroll” Ít Hơn Nữa So Với Trước Đây
Biểu đồ thống kê thời gian sử dụng điện thoại trung bình 6 giờ trên ứng dụng Steppin, minh họa hiệu quả giảm thời gian màn hình.
Một khi đã tích lũy đủ thời gian trên Steppin, tôi nhận thấy mình không còn “doomscrolling” nhiều như trước nữa. Trước đây, tôi thậm chí không bao giờ để ý đến thời gian mình lướt, và thường dành đến hai giờ để lướt liên tục trong trạng thái “thây ma” khi tôi “chỉ kiểm tra tin nhắn trong năm phút.”
Không giống như chức năng Thời gian sử dụng màn hình (Screen Time) của iPhone, mà tôi đã thiết lập nhiều năm, Steppin có nhiều tùy chọn hơn về thời gian bạn có thể mở khóa các ứng dụng. Các tùy chọn của Thời gian sử dụng màn hình iPhone chỉ là một phút (chỉ cung cấp tùy chọn đó một lần mỗi ngày, cho mỗi ứng dụng), 15 phút hoặc tắt trong phần còn lại của ngày.
Steppin cung cấp các tùy chọn theo từng phút cho đến thời gian tối đa hiện tại bạn đã kiếm được từ việc đi bộ. Kể từ khi tải Steppin, ý nghĩ phải chủ động chọn hơn 30 phút đã làm tôi kinh hãi. Tôi chủ yếu chỉ chọn hai phút – tùy chọn mặc định – hoặc thậm chí chỉ một phút.
Những khoảng thời gian ngắn này cho phép tôi sử dụng mạng xã hội một cách có chủ đích, và tôi đã ngạc nhiên khi thấy hai phút thực sự dài như thế nào trong những trường hợp này. Bạn có thể làm được rất nhiều việc trong hai phút khi bạn không bị “zombified”.
Cảm Giác Tội Lỗi Là Có Thật
Cảnh báo "Phá vỡ chuỗi" trên ứng dụng Steppin khi người dùng cố gắng bỏ qua yêu cầu đi bộ, tạo động lực duy trì thói quen.
Steppin hoạt động dựa trên hệ thống chuỗi liên tiếp (streak-based system), tương tự như Duolingo – một thói quen hàng ngày khác của tôi. Khía cạnh “gamification” của năng suất hoạt động thành công vì chúng ta, với tư cách là con người, không thích cảm giác tội lỗi khi thất bại. Ngay cả khi đó là một việc tầm thường như sử dụng điện thoại của bạn.
Lần duy nhất tôi cảm thấy mình cần sử dụng một ứng dụng mạng xã hội trước khi tôi kiếm được bất kỳ thời gian nào, việc cố gắng chọn tùy chọn bỏ qua chặn đã khiến một cửa sổ bật lên thông báo rằng tôi sẽ mất chuỗi của mình nếu tôi bỏ chặn. Điều đó ngay lập tức khiến tôi cảm thấy tồi tệ, và tôi nhận ra lý do tôi sử dụng ứng dụng không quá quan trọng. Nó có thể đợi vài giờ cho đến khi tôi đi bộ được một vài bước sau.
Chuỗi liên tiếp giúp ích rất nhiều, nhưng ngay cả quá trình mở khóa một ứng dụng thông qua Steppin cũng khiến bạn phải tự hỏi mình cần sử dụng ứng dụng hoặc điện thoại đến mức nào ngay từ đầu. Không giống như thông báo Thời gian sử dụng màn hình của iPhone, là một hệ thống một lần nhấp, Steppin là một quy trình gồm nhiều bước. Điều này tạo thêm sự chủ đích và sự gián đoạn trong quyết định sử dụng một trong các ứng dụng bị chặn của bạn.
Khi bạn cài đặt Steppin lần đầu, bạn thiết lập các tùy chọn cho những ứng dụng nào sẽ bị chặn. Một khi chuỗi của bạn đã bắt đầu, việc thay đổi bất kỳ tùy chọn nào sẽ phá vỡ chuỗi của bạn. Điều này tạo thêm một yếu tố tội lỗi vì nó khiến tôi tự hỏi mình thực sự cần sử dụng một ứng dụng nhất định đến mức nào. Tôi đã giữ chuỗi của mình thay vì phá vỡ nó để sử dụng thêm.
Steppin Đã Cải Thiện Cuộc Sống Của Tôi
Trong số rất nhiều phương pháp tôi đã thử trong những năm qua để giảm thời gian sử dụng điện thoại hoặc tránh “doomscrolling”, việc cài đặt ứng dụng Steppin đã thành công nhất.
Steppin đã dạy tôi cách tự kiểm soát và quản lý thời gian tốt hơn đối với thói quen “doomscrolling”. Tôi sử dụng các ứng dụng hoặc trang web bị chặn của mình – Instagram, Reddit, BBC News, LinkedIn và Facebook – với chủ đích thay vì lướt vô thức.
Tôi thậm chí không sử dụng nhiều phút đã kiếm được, vì tôi chỉ chọn hai phút một lần, và với lương tâm luôn nhắc nhở, tôi nhận thấy mình không muốn lướt mãi nữa.
Điều bất ngờ lớn nhất khi sử dụng Steppin là tôi đã học được mình có bao nhiêu thời gian trong ngày. Tôi hoàn thành công việc nhanh hơn, thậm chí thường xuyên xong việc trước khi quy tắc “không kiểm tra hộp thư đến trước buổi trưa” của tôi có hiệu lực, và sau đó tôi đi bộ vào giữa ngày. Tất cả thời gian rảnh thêm này để làm việc hiệu quả hơn vào buổi chiều và buổi tối khiến tôi không muốn “doomscroll”, và tôi thà đọc sách, làm đồ thủ công hoặc trò chuyện với ai đó. Tôi không còn nhớ thói quen “doomscrolling” nữa và cuộc sống của tôi tốt đẹp hơn rất nhiều theo cách này.
