Việc ra mắt nền tảng AM5 của AMD ban đầu gây ra một số bối rối cho giới báo chí, những người phải đánh giá đồng thời cả chip lẫn bo mạch chủ ngay trong ngày đầu. Chúng tôi cũng nằm trong số đó và nhận thấy một vài vấn đề, nhưng thay đổi khó hiểu nhất chính là thời gian training bộ nhớ DDR5 kéo dài. Quá trình này có thể mất khoảng một phút, đôi khi còn lâu hơn, khiến nhiều người dùng bối rối vì không có gì hiển thị trên màn hình ngoài đèn LED báo trạng thái hoặc mã BIOS của hệ thống cho bộ nhớ. Mặc dù lần khởi động đầu tiên mất khá nhiều thời gian, nhưng các lần khởi động sau đó lại nhanh hơn đáng kể. Tuy nhiên, có một thay đổi nhỏ trong cài đặt UEFI BIOS có thể giải quyết triệt để vấn đề này.
Bộ nhớ training trên bo mạch chủ AM5 là gì?
Đây là quá trình thiết yếu đối với các bộ xử lý AMD hiện đại. RAM (Random Access Memory) là nơi máy tính của bạn lưu trữ dữ liệu từ các chương trình và mọi thứ đang chạy trên hệ điều hành. Lần khởi động đầu tiên của PC với bo mạch chủ hiện đại sẽ mất nhiều thời gian hơn bình thường do quá trình training bộ nhớ. Về cơ bản, bo mạch chủ sẽ chạy qua một danh sách kiểm tra để đảm bảo các module RAM được cài đặt hoạt động chính xác với CPU của bạn, tinh chỉnh timing (thời gian) và voltage (điện áp) bộ nhớ để đạt được độ ổn định tối đa. Điều này nghe có vẻ tốt về lý thuyết, nhưng nó có thể gây khó chịu khi bạn đã cấu hình BIOS UEFI xong xuôi, và các bo mạch chủ AM5 dường như mất nhiều thời gian hơn đáng kể cho quá trình này.
Giao diện BIOS của bo mạch chủ Gigabyte, minh họa cài đặt bộ nhớ AM5
Do cách thiết kế và cấu tạo của các CPU AMD Ryzen, Infinity Fabric Clock (hay FLCK) là một phần quan trọng của hệ thống và cần được đồng bộ hóa hoàn toàn để khai thác tối đa hiệu năng từ cấu hình dùng chip AMD. Quá trình training bộ nhớ cũng giúp đạt được điều này, tránh tình trạng FLCK và RAM bị tách rời do cấu hình không đồng bộ, dẫn đến tăng độ trễ. Vì vậy, memory training rất quan trọng, và dù không có cách nào để tắt nó (chúng tôi cũng không khuyến nghị làm vậy nếu có thể), nhưng có một cách để bo mạch chủ của bạn ghi nhớ dữ liệu training đã lưu.
Với mỗi lần khởi động tiếp theo, PC sẽ tải dữ liệu này thay vì thực hiện lại toàn bộ quá trình training kéo dài. Điều thú vị là tính năng này có thể không được bật theo mặc định trên bo mạch chủ của bạn. Nó đã bị tắt trên bo mạch chủ của tôi, dẫn đến thời gian khởi động lâu hơn mỗi khi PC bật lên. Điều này không thành vấn đề khi bạn pha cà phê sáng hoặc tắm nhanh trong lúc hệ thống khởi động, nhưng nếu muốn ngồi xuống và sử dụng PC ngay lập tức, tôi phải chấp nhận chờ đợi vài phút.
Thay đổi một cài đặt để cải thiện thời gian khởi động
Cài đặt tôi đã thay đổi trên bo mạch chủ ASRock B650 Aorus Elite AX Ice là bật “Memory Context Restore” (MCR) và khởi động lại. Chỉ đơn giản vậy thôi. Nền tảng B650 này rất tốt ngay cả với những CPU AMD Ryzen 9000 series mạnh mẽ nhất, nhưng cài đặt này lại bị tắt, khiến hệ thống mất nhiều thời gian hơn để khởi động mỗi lần bật máy. Thay vì mất khoảng một phút từ lúc bật hệ thống đến khi màn hình đăng nhập OS xuất hiện, tôi đã giảm thời gian này xuống chỉ còn 15 giây.
Tôi muốn nói “Thật khó tin khi cài đặt này không được bật theo mặc định,” nhưng tôi hiểu lý do tại sao. Thay đổi cài đặt này có thể gây ra sự cố với bộ nhớ, đặc biệt khi bạn tháo lắp hoặc thay thế các kit RAM. Thậm chí có một số module RAM mà nhà sản xuất khuyến cáo cụ thể rằng cài đặt này nên bị tắt, vì vậy bạn nên kiểm tra thông số kỹ thuật và hướng dẫn của bộ nhớ hệ thống trước khi thực hiện thay đổi này. Cũng có một số trường hợp đặc biệt khác, ví dụ như MSI khuyến cáo nên tắt “DRAM Power Down” nếu MCR được bật.
Hình ảnh minh họa việc xóa CMOS trên bo mạch chủ AM5 bằng cách nối tắt các chân CLRTC
Ngoài ra, có trường hợp xảy ra lỗi trong quá trình training và cấu hình lỗi này bị lưu lại. Khi MCR được bật, hệ thống sẽ cố gắng tải cấu hình lỗi này và PC của bạn rất có thể sẽ không thể khởi động cho đến khi xóa CMOS. Điều này sẽ không thành vấn đề nếu bạn chỉ sử dụng một kit RAM duy nhất và không có kế hoạch thay đổi phần cứng trong nhiều năm tới. Đơn giản chỉ cần chạy quá trình training ban đầu, bật MCR trong BIOS của bạn, và mọi thứ sẽ ổn thỏa. Nếu sau này bạn gặp phải bất kỳ lần khởi động lỗi nào, hãy xóa CMOS và để quá trình training bắt đầu lại.
AMD đã cải thiện mọi thứ với các bản cập nhật BIOS
Các bo mạch chủ chạy phần mềm BIOS AM5 ban đầu sẽ mất rất nhiều thời gian để training RAM. Một số sẽ thực hiện nhanh hơn những bo mạch khác, nhưng rất có thể PC của bạn sẽ mất vài phút để khởi động sau khi hoàn thành quá trình này. Cập nhật phiên bản BIOS sẽ giúp quá trình training hoàn thành nhanh hơn, nhưng bạn vẫn có thể gặp phải những lúc PC khởi động lâu hơn mong muốn. Đó là lúc “giải pháp” nhanh (và hơi mạo hiểm) này phát huy tác dụng. Mặc dù có một số lưu ý đáng kể khi sử dụng MCR, nhưng miễn là bạn cẩn thận và nhớ rằng nó đang được bật, bạn sẽ không gặp rắc rối nào.
Hình ảnh minh họa quá trình cập nhật BIOS cho bo mạch chủ AM5 (ví dụ: NZXT N7 B650E)
Tôi đã sử dụng hệ thống chính của mình với MCR được bật trong nhiều tháng mà không gặp bất kỳ sự cố nào liên quan đến RAM. Đôi khi PC dường như cần training lại, nhưng với bản phát hành BIOS mới nhất từ ASRock, quá trình này chỉ mất khoảng một phút hoặc hơn.
Kết luận
Thời gian khởi động kéo dài trên nền tảng AMD AM5, đặc biệt là trong lần boot đầu tiên hoặc sau khi thay đổi cài đặt bộ nhớ, chủ yếu là do quá trình training bộ nhớ DDR5 cần thiết để đảm bảo tính ổn định và đồng bộ hóa FLCK. Mặc dù các bản cập nhật BIOS mới đã cải thiện tốc độ training, cài đặt “Memory Context Restore” (MCR) trong BIOS cung cấp một giải pháp hiệu quả để giảm đáng kể thời gian khởi động bằng cách lưu lại dữ liệu training thành công. Người dùng nên cân nhắc bật tùy chọn này để có trải nghiệm khởi động nhanh hơn, nhưng cần lưu ý đến các rủi ro tiềm ẩn như xung đột cấu hình khi thay đổi phần cứng hoặc yêu cầu xóa CMOS trong trường hợp xảy ra lỗi boot. Việc tham khảo hướng dẫn từ nhà sản xuất bo mạch chủ và module RAM là rất quan trọng trước khi kích hoạt MCR để đảm bảo tính tương thích và ổn định.
