Khi sở hữu một chiếc màn hình máy tính mới, nhiều người thường có xu hướng sử dụng ngay với các cài đặt mặc định. Tuy nhiên, để thực sự khai thác tối đa tiềm năng của thiết bị và có được trải nghiệm hình ảnh tốt nhất, việc điều chỉnh các thiết lập là vô cùng cần thiết. Màn hình của bạn có thể quá sáng, nhiệt độ màu quá ấm hoặc bị phủ quá nhiều hiệu ứng xử lý hậu kỳ không mong muốn. Với chuyên môn sâu rộng về công nghệ, bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách tối ưu màn hình, đảm bảo mọi chi tiết đều sắc nét, màu sắc chuẩn xác và hiệu suất vượt trội, đặc biệt là cho nhu cầu làm việc và chơi game. Đừng bắt đầu công việc hay đắm chìm vào thế giới game cho đến khi bạn thực hiện những tinh chỉnh quan trọng này!
1. Điều Chỉnh Các Cài Đặt Hình Ảnh Cơ Bản
Trước bất kỳ thao tác nào khác, việc điều chỉnh độ sáng (brightness), độ tương phản (contrast), gamma và độ sắc nét (sharpness) của màn hình là ưu tiên hàng đầu. Các cài đặt này thường không được tối ưu theo sở thích cá nhân ngay từ ban đầu. Chẳng hạn, trong môi trường văn phòng có ánh sáng dịu, việc giữ độ sáng ở mức khoảng 60% đến 70% là lý tưởng. Đối với gamma và độ tương phản, mục tiêu là cân bằng chúng để giữ cho vùng tối có chiều sâu nhưng không bị mất chi tiết hoàn toàn.
- Độ sáng (Brightness) kiểm soát cường độ của đèn nền. Điều chỉnh thông số này sẽ làm màn hình sáng hơn hoặc tối hơn.
- Độ tương phản (Contrast) và Mức độ đen (Black levels) điều chỉnh sự khác biệt giữa vùng sáng và vùng tối. Việc điều chỉnh các cài đặt này có thể giúp làm nổi bật các chi tiết cụ thể, dễ đọc hoặc dễ nhìn hơn khi chơi game. Tuy nhiên, lạm dụng có thể dẫn đến mất chi tiết.
- Gamma điều chỉnh độ sáng của hình ảnh nhưng không điều chỉnh đèn nền của màn hình. Giảm giá trị gamma sẽ làm hình ảnh có cảm giác sáng hơn, nhưng rất dễ bị mất chi tiết trong những khoảnh khắc sáng của game và phim.
- Độ sắc nét (Sharpness) ảnh hưởng trực tiếp đến các cạnh của vật thể và văn bản trên màn hình. Thêm một chút độ sắc nét có thể giúp tinh chỉnh chi tiết, nhưng nếu đẩy cài đặt này quá cao có thể dẫn đến hiện tượng nhiễu hạt (graining) và các hiệu ứng ảnh hưởng khác.
Cá nhân tôi thường giữ độ sắc nét khoảng 30 đến 40. Bằng cách này, các chi tiết được làm rõ mà không để lại các hiện tượng ảnh hưởng. Ngoài ra, tôi thường đặt khử răng cưa (anti-aliasing) trong game ở mức rất thấp, vì tôi không thích hiệu ứng làm mờ mà nó gây ra.
2. Tắt Chế Độ Ánh Sáng Xanh (Blue Light Mode)
Tôi không có bất cứ điều gì chống lại chế độ ánh sáng xanh – nó có thể khá tiện dụng cho năng suất làm việc. Trước đây, tôi đã sử dụng nó cho việc viết lách, nhưng từ đó tôi đã chuyển sang chế độ Dark Mode. Một phần là tôi không thích tông màu cam mà nó phủ lên mọi thứ. Cảm giác như tôi liên tục nhìn vào màn hình qua một cặp kính râm.
Tắt tính năng Night light trên Windows 10
- Trên Windows: Mở Settings (Cài đặt) > Display (Màn hình). Trong phần Color (Màu sắc), đảm bảo Night light (Ánh sáng ban đêm) được đặt thành Off (Tắt).
- Trên MacOS: Mở Apple menu > System Settings (Cài đặt hệ thống) > Displays (Màn hình) > Night Shift. Bạn có thể tắt hoàn toàn, điều chỉnh cường độ hoặc thiết lập lịch trình.
Ngoài ra, bạn có thể phải tắt chế độ ánh sáng xanh trong OSD (On-Screen Display) của màn hình, mặc dù điều này có thể khác nhau tùy theo từng mẫu màn hình. Tôi chơi game trên cùng một máy, và chế độ ánh sáng xanh làm giảm chất lượng hình ảnh đáng kể. Thay vì liên tục chuyển đổi giữa các cấu hình hoặc tắt chế độ ánh sáng xanh trong cài đặt, tôi đã tắt hoàn toàn nó và gắn bó với chế độ Dark Mode. Điều này tiện lợi hơn rất nhiều.
3. Thay Đổi Nhiệt Độ Màu (Color Temperature)
Tôi thường bị ám ảnh về nhiệt độ màu rất lâu sau khi mở hộp màn hình mới. Vì tôi chơi rất nhiều game PC, mục tiêu của tôi là tìm được nhiệt độ màu phù hợp với càng nhiều game càng tốt. Tôi thích nhiệt độ màu mát hơn, khoảng 5000K trở lên, vì tôi thường chơi nhiều game thế giới mở và game nhập vai (RPG). Nhiệt độ này mang lại sắc xanh đẹp mắt cho bầu trời, làm cho nó trông tự nhiên hơn.
Ví dụ, tôi không thích tông màu vàng đỏ của Horizon Forbidden West. Với sự trợ giúp của một bản mod và nhiệt độ màu mát hơn, ánh sáng vào ban đêm trông tuyệt đẹp dưới bầu trời xanh hơn. Nó cũng không còn trông quá xám nữa!
4. Thiết Lập Tần Số Quét Màn Hình (Refresh Rate)
Một màn hình mới ấn tượng với tần số quét vượt quá 60Hz thường sẽ mặc định ở 60Hz cho đến khi bạn tự mình thay đổi nó. Cài đặt tần số quét của màn hình phụ thuộc vào phần cứng của bạn. Ví dụ, nếu bạn có bộ xử lý Intel Core i9 14900K và card đồ họa RTX Nvidia 4070 Super, việc chạy game ở tốc độ khung hình vượt quá 60 FPS hoàn toàn khả thi, vì vậy hãy điều chỉnh tần số quét của màn hình lên một mức cao hơn.
Thay đổi tần số quét màn hình trên Windows 10
- Trên Windows: Mở Settings (Cài đặt) > System (Hệ thống) > Display (Màn hình) > Advanced display settings (Cài đặt hiển thị nâng cao). Trong menu thả xuống dưới Refresh rate (Tốc độ làm mới), hãy thay đổi nó thành giá trị phù hợp với nhu cầu của bạn. Ngoài ra, nếu bạn đang chơi game, bật tốc độ làm mới biến thiên (Variable Refresh Rate – VRR) sẽ giúp giảm hiện tượng xé hình (screen tearing), tương tự như công nghệ G-Sync của Nvidia và FreeSync của AMD.
- Trên MacOS: Mở Apple menu > System Settings (Cài đặt hệ thống) > Displays (Màn hình) > Refresh rate (Tốc độ làm mới). Bạn sẽ thấy tùy chọn “ProMotion”, giới hạn tốc độ làm mới của bạn lên tới 120Hz.
Bạn có thể thay đổi cài đặt hiển thị trên Linux, nhưng trải nghiệm của bạn sẽ khác nhau tùy thuộc vào bản phân phối Linux bạn đang sử dụng.
5. Điều Chỉnh Cài Đặt Tiết Kiệm Năng Lượng
Tôi hoàn toàn ủng hộ việc tiết kiệm năng lượng, nhưng tôi không thích một màn hình tự động điều chỉnh độ sáng. Một lần nữa, độ sáng của tôi được đặt ở một giá trị vừa phải, ngay cả khi tôi kéo rèm và để ánh sáng tự nhiên tràn vào. Tôi không cần màn hình tự động điều chỉnh quá mức.
Tôi cũng không quan tâm đến các chế độ tiết kiệm năng lượng làm giảm ánh sáng xanh, như tính năng Smart Energy Saving của LG. Những gì tôi thực sự bật là hẹn giờ ngủ. Tôi là người hay quên, và đôi khi, tôi quên tắt màn hình khi kết thúc công việc vào ban đêm. Việc có một bộ hẹn giờ tự động tắt màn hình sau vài phút không hoạt động đã kéo dài đáng kể tuổi thọ của màn hình của tôi. Đó cũng là cách tôi tiết kiệm năng lượng, thay vì dựa vào các tính năng như độ sáng tự động.
6. Điều Chỉnh Độ Phân Giải Và Sắp Xếp Màn Hình
Tùy thuộc vào mục đích sử dụng màn hình, bạn có thể muốn kiểm tra kỹ độ phân giải. Hầu hết các màn hình đều mặc định ở độ phân giải cao nhất mà chúng có thể xuất ra, nhưng đó không phải lúc nào cũng là lựa chọn tốt nhất và có thể gây ra các vấn đề về độ phân giải. Nếu bạn là một nhà văn, việc đặt độ phân giải lên 4K không mang lại thêm bất kỳ giá trị đáng kể nào. Tuy nhiên, đối với game, nó chắc chắn có, miễn là bạn có phần cứng đủ mạnh để xử lý thêm các pixel đó.
Thay đổi độ phân giải màn hình trên Windows 10
- Trên Windows: Mở Settings (Cài đặt) > System (Hệ thống) > Display (Màn hình). Nó nằm dưới mục Display resolution (Độ phân giải màn hình). Là người sử dụng nhiều màn hình, tôi cũng thích đảm bảo rằng các màn hình của mình được sắp xếp đúng cách, bạn có thể tìm thấy tùy chọn này ở đầu trang Display (Màn hình).
- Trên MacOS: Mở Apple menu > System Settings (Cài đặt hệ thống) > Displays (Màn hình) > Arrange (Sắp xếp). Sau đó, bạn có thể kéo các màn hình đã kết nối đến bất kỳ bố cục nào bạn muốn. Nhấp Done (Xong) khi bạn đã hài lòng.
Đảm bảo cài đặt độ phân giải của bạn hoạt động với phần cứng và cũng phù hợp với cấu hình màn hình của bạn.
7. Kích Hoạt Chế Độ Game Mode
Vì tôi chơi vô số thể loại game, từ cạnh tranh đến giải trí, việc bật Game Mode để giảm độ trễ đầu vào (input lag) là tối quan trọng. Nếu bạn là người yêu thích các tựa game bắn súng góc nhìn thứ nhất, độ trễ đầu vào thấp hơn có nghĩa là hành động của bạn sẽ được thực hiện sớm hơn. Smart TV Vizio của tôi sẽ tự động phát hiện khi một máy chơi game được bật và ngay lập tức chuyển sang Game Mode.
Chế độ này cũng giúp giảm hiện tượng mờ chuyển động (motion blur). Điều này vốn đã khó chịu trong game, và màn hình có thể làm tăng hiệu ứng này với xử lý hậu kỳ. Game Mode sẽ loại bỏ điều đó, nhưng bạn cũng nên cân nhắc tắt (hoặc giảm) mờ chuyển động trong game.
Đó là tất cả những gì tôi làm – một khi tôi đã thay đổi tất cả các cài đặt này trên một màn hình mới, tôi biết rằng nó đã sẵn sàng cho mọi tác vụ tôi thực hiện. Vẫn có thể cần điều chỉnh thêm trong một hoặc hai tuần đầu sử dụng, nhưng những cài đặt đặc biệt này có thể áp dụng cho mọi màn hình. Áp dụng những tinh chỉnh này sẽ giúp bạn có được trải nghiệm thị giác tối ưu và tận hưởng trọn vẹn mọi khoảnh khắc làm việc hay giải trí trên màn hình mới của mình.
